Αρχοντικά της Παλιάς Ξάνθης μέσα από την ιστορία των ιδιοκτητών τους
Η διαδρομή αυτή είναι περίπου 1,7 χλμ., 60 λεπτών περίπου και μέτριας δυσκολίας. Ο επισκέπτης θα περιδιαβεί τα πλούσια αρχοντικά της παλιάς Ξάνθης, κτισμένα τα περισσότερα σύμφωνα με τους κανόνες του νεοκλασικισμού και του εκλεκτικισμού και λιγότερα σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Πρόκειται για αρχοντικά που ξεχωρίζουν για το αρχιτεκτονικό στυλ τους, την έντονη διακοσμητική τους διάθεση, την έμπνευση και την επιβλητικότητά τους μέσα στο αστικό τοπίο.

Ο επισκέπτης με τη διαδρομή αυτή θα έχει τη δυνατότητα να μάθει, μέσα από τα κτίρια, την ιστορία των ιδιοκτητών τους και τη δράση που είχαν στα τεκταινόμενα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής της πόλης. Ξεχωρίζουν οι πλούσιες οικογένειες των καπνεμπόρων (π.χ. Κουγιουμτζόγλου, Στάλιος, Λαδάς, Σιγάλας, Καραδήμογλου, Ντανιέλ, Χρηστίδης, Μωυσής, Βαληξόγλου), άλλες πλούσιες οικογένειες που δραστηριοποιήθηκαν εμπορικά στα είδη κιγκαλερίας (μεταλλικά μικροαντικείμενα) και τα υαλικά (π.χ. Μεταξάς), ή στα υφάσματα (π.χ. Χασιρτζόγλου), ή άσκησαν τα επαγγέλματα του συμβολαιογράφου-ασφαλιστή (π.χ. Μπλάτσιος) και του γιατρού (π.χ. Καραμπέτσης).

32. Αρχοντικό Π. Στάλιου - Κτίριο Δ.Π.Θ.

Σύντομη τεκμηρίωση:

Το Αρχοντικό κτίστηκε κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα από τον καπνέμπορο Παναγιώτη Στάλιο ως κατοικία του. Ο χώρος φιλοξένησε τη δεκαετία του 1990 γνωστό καφέ-μπαρ.
Ο Π. Στάλιος, γεννημένος το 1812, ήταν σημαντικός ευεργέτης της πόλης, με πλούσιο κοινωνικό και πολιτιστικό έργο. Έχτισε ακόμα ένα αρχοντικό απέναντι στην οδό Βενιζέλου 5, ενώ έδωσε χρήματα για την ανέγερση το 1881 νηπιαγωγείου (του σημερινού 1ου Νηπιαγωγείου Ξάνθης) στην πλατεία Μητροπόλεως, πίσω από τη Ματσίνειο σχολή, δηλαδή το σημερινό 1ο Δημοτικό Σχολείο Ξάνθης. Ο ίδιος ευεργέτης δώρισε την αρχική έκταση όπου βρίσκεται σήμερα το νεκροταφείο της Ξάνθης.
Το αρχοντικό Στάλιου είναι ένα ιδιότυπο κτίσμα με καμπύλο αέτωμα, στοιχείο που συναντάται στη Βόρεια Θράκη. Στην καμπύλη απόληξη της στέγης, που είναι το χαρακτηριστικό της όψης του, διαμορφώνεται και η σοφίτα, με τα τρία τοξωτά ανοίγματα στο κέντρο και τα τέσσερα μικρά τετράγωνα παράθυρα, τοποθετημένα στους ίδιους κατακόρυφους άξονες με εκείνα του ορόφου. Το κτίσμα σήμερα ανήκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Το αρχοντικό διαθέτει δημόσια κρήνη στην πίσω όψη του, επί της οδού Αγίου Γεωργίου, με τη μαρμάρινη αφιερωματική επιγραφή «1885. Π. ΣΤΑΛΙΟΥ».


Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος:  ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ


Ιστορικά στοιχεία:

Το Αρχοντικό κτίστηκε κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα από τον καπνέμπορο Παναγιώτη Στάλιο ως κατοικία του. Ο χώρος φιλοξένησε τη δεκαετία του 1990 γνωστό καφέ-μπαρ.
Ο Π. Στάλιος ήταν σημαντικός ευεργέτης της πόλης, με πλούσιο κοινωνικό και πολιτιστικό έργο. Έχτισε ακόμα ένα αρχοντικό απέναντι στην οδό Βενιζέλου 5, ενώ έδωσε χρήματα για την ανέγερση το 1881 νηπιαγωγείου (του σημερινού 1ου Νηπιαγωγείου Ξάνθης) στην πλατεία Μητροπόλεως, πίσω από τη Ματσίνειο σχολή, δηλαδή το σημερινό 1ο Δημοτικό Σχολείο Ξάνθης. Ο ίδιος ευεργέτης δώρισε την αρχική έκταση όπου βρίσκεται σήμερα το νεκροταφείο της Ξάνθης.


Στοιχεία αρχιτεκτονικής:

Το αρχοντικό Στάλιου είναι ένα ιδιότυπο κτίσμα με καμπύλο αέτωμα, στοιχείο που συναντάται στη Βόρεια Θράκη. Στην καμπύλη απόληξη της στέγης, που είναι το χαρακτηριστικό της όψης του, διαμορφώνεται και η σοφίτα, με τα τρία τοξωτά ανοίγματα στο κέντρο και τα τέσσερα μικρά τετράγωνα παράθυρα, τοποθετημένα στους ίδιους κατακόρυφους άξονες με εκείνα του ορόφου. Το κτίσμα σήμερα ανήκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.


Περιγραφή λοιπών στοιχείων:

Το αρχοντικό διαθέτει δημόσια κρήνη στην πίσω όψη του, επί της οδού Αγίου Γεωργίου, με τη μαρμάρινη αφιερωματική επιγραφή«1885. Π. ΣΤΑΛΙΟΥ».


Σκοπός - Χρήση: Κατοικία, Εμπορικός χώρος, Πανεπιστημιακό κτίριο


Χαρακτηρισμός: Διατηρητέο, Φορέας ΥΠΠΟ, Απόφαση ΔΙΛΑΠ/Γ/393/7562, ΦΕΚ 236/89


Χρονολόγηση (περίοδος): Τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα


Έτος κατασκευής: 1885


Τοποθεσία μνημείου: 41.14132, 24.88713


Βιβλιογραφικές παραπομπές:

•    Κατσαρή-Βαφειάδη, Τζ. επιμ. 2023. «Ιστορία και καταγραφή των νεοκλασικών κτηρίων του παραδοσιακού Οικισμού».
      Ξάνθη: Δήμος Ξάνθης, σελ. 136


 Διεύθυνση: Ελευθερίου Βενιζέλου 2


Επισκέψιμο: Όχι

 

Print
image
Όροι ΧρήσηςΠολιτική ΑπορρήτουCopyright 2024 by Δήμος Ξάνθης
Back To Top