79. Αρχοντικό Χαμδή Μπέη – Κτίριο Δ.Π.Θ.
Σύντομη τεκμηρίωση:
Οικοδομήθηκε σε άγνωστη χρονολογία από τον εύπορο καπνέμπορο Χαμδή Χουσεΐν Φεχμή, ο οποίος αποτελούσε μια εξέχουσα προσωπικότητα της μουσουλμανικής κοινότητας της πόλης. Στις εκλογές του 1935, 1936 και 1951 εκλέχθηκε βουλευτής με το Λαϊκό Κόμμα. Το 1931 εξέδωσε μαζί με τον Οσμάν Νουρή Φετάογλου την τοπική εφημερίδα Μιλλιέτ. Κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής του 1913-1919 το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως έδρα μιας μεραρχίας του βουλγαρικού στρατού. Σήμερα ανήκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και στεγάζει υπηρεσίες του.
Πρόκειται για επιβλητικό διώροφο κεραμοσκεπές αρχοντικό μεγαλοαστικού χαρακτήρα, το οποίο είναι κτισμένο σύμφωνα με τα πρότυπα του νεοκλασικισμού. Το αρχιτεκτονικό ύφος του κτιρίου προκύπτει από ένα συγκερασμό νεοκλασικιστικών και εκλεκτικιστικών στοιχείων. Το κτίριο αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα, καθώς περιλαμβάνει ημιυπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο και όροφος.
Η εξωτερική όψη του κτιρίου είναι κατασκευασμένη με απόλυτη συμμετρία και περιλαμβάνει πλήθος διακοσμητικών στοιχείων, όπως ψευδοπεσσούς με ψευδοεπίκρανα, γείσο μεταξύ των ορόφων, καθώς και στη στέψη της τοιχοποιίας, γείσο με διακοσμητικά γλυπτά στοιχεία στην πάνω και κάτω πλευρά του πλαισίου των παραθύρων.
Η κεντρική είσοδος του κτιρίου υποστηρίζει με δύο επιβλητικούς πεσσούς την προέκταση ενός τμήματος του εσωτερικού χώρου του ορόφου, ενώ τα παράθυρα που βρίσκονται στο υπόγειο καλύπτονται με τις χαρακτηριστικού τύπου τοπικές σιδεριές.
Υπάρχει επιβλητική μαρμάρινη σκάλα που οδηγεί στο ισόγειο. Στην προεξοχή του ορόφου πάνω από την είσοδο υπάρχουν διακοσμητικές ροζέτες κάτω από τα παράθυρα.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ / ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Το κτίριο οικοδομήθηκε από τον εύπορο καπνέμπορο Χαμδή Χουσεΐν Φεχμή (1900-1965), για να λειτουργεί ως κατοικία. Οι δύο γιοι του που κληρονόμησαν το αρχοντικό πούλησαν το κτίριο στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Μετά την αποκατάστασή του χρησιμοποιείται σήμερα, για να στεγάσει υπηρεσίες του ΔΠΘ.
Ο καπνέμπορος Χαμδή Χουσείν Φεχμή αποτελούσε μια εξέχουσα προσωπικότητα της μουσουλμανικής κοινότητας της πόλης.
Υπήρξε γιος ενός από τους ηγέτες της εξέγερσης του Ταμράς και της Αυτόνομης Δημοκρατίας που δημιουργήθηκε στην περιοχή της οροσειράς της Ροδόπης στο χρονικό διάστημα 1878-1886, ο οποίος αργότερα διέφυγε στην περιοχή της Δυτικής Θράκης. Στις εκλογές του 1935, 1936 και 1951 εκλέχθηκε βουλευτής με το Λαϊκό Κόμμα. Το 1931 εξέδωσε μαζί με τον Οσμάν Νουρή Φετάογλου την τοπική εφημερίδα Μιλλιέτ. Κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής του1913-1919 το κτίριο της κατοικίας του χρησιμοποιήθηκε ως έδρα μιας μεραρχίας του βουλγαρικού στρατού.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Πρόκειται για επιβλητικό διώροφο κεραμοσκεπές αρχοντικό μεγαλοαστικού χαρακτήρα. Το αρχιτεκτονικό ύφος του κτιρίου είναι επηρεασμένο από το νεοκλασικισμό με έντονα τα στοιχεία του εκλεκτικισμού. Το κτίριο αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα, καθώς περιλαμβάνει ημιυπόγειο, ισόγειο και όροφο. Η εξωτερική όψη του κτιρίου είναι κατασκευασμένη με απόλυτη συμμετρία και περιλαμβάνει πλήθος διακοσμητικών στοιχείων, όπως ψευδοπεσσούς με ψευδοεπίκρανα, γείσο μεταξύ των ορόφων, καθώς και στη στέψη της τοιχοποιίας, γείσο με διακοσμητικά γλυπτά στοιχεία στην πάνω και κάτω πλευρά του πλαισίου των παραθύρων. Η κεντρική είσοδος του κτιρίου στηρίζει με δύο επιβλητικούς πεσσούς την προέκταση ενός τμήματος του εσωτερικού χώρου του ορόφου. Τα παράθυρα που βρίσκονται στο ημιυπόγειο καλύπτονται από τις χαρακτηριστικού τύπου τοπικές σιδεριές. Υπάρχει επιβλητική μαρμάρινη σκάλα που οδηγεί στο ισόγειο.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Στην προεξοχή του ορόφου πάνω από την είσοδο υπάρχουν διακοσμητικές ροζέτες κάτω από τα παράθυρα.
Σκοπός - Χρήση: Κατοικία, Πανεπιστημιακό κτίριο
Χαρακτηρισμός: ΥΜΑΘ/633/19-02-1991, ΦΕΚ 116/Δ/1991
Χρονολόγηση (περίοδος): Άγνωστο
Έτος κατασκευής: Άγνωστο
Τοποθεσία μνημείου: 41.14080392578772, 24.883418300525328
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Δημήτρης Μαυρίδης, Αγγελοφύλακτος Ξάνθη, Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου, Ξάνθη 2007
• Δημήτρης Μαυρίδης, Σπίτια της Ξάνθης, Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου – Δ.Ε.Α.Ξ., Ξάνθη 2009
• K. Featherstone, Δ. Παπαδημητρίου, Α. Μαμαρέλης, Γ. Νιάρχος, Οι τελευταίοι Οθωμανοί. Η μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης, 1940 – 1949, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2013
• Ηλίας Νικολακόπουλος, «Πολιτικές δυνάμεις και εκλογική συμπεριφορά της μουσουλμανικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη: 1923-1955» στο Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, 8 (1990), σ. 171- 204
• Κατσαρή-Βαφειάδη, Τζ. επιμ. 2023. «Ιστορία και καταγραφή των νεοκλασικών κτηρίων του παραδοσιακού Οικισμού». Ξάνθη: Δήμος Ξάνθης, σελ. 200
Διεύθυνση: 4ης Οκτωβρίου 42
Επισκέψιμο: Όχι