81. Αρχοντικό Λαδά
Σύντομη τεκμηρίωση:
Ανεγέρθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, κατά πάσα πιθανότητα από Φιλιππουπολίτες μαστόρους, στη συνοικία του Ακαθίστου Ύμνου. Ανήκε στην οικογένεια του Σωτήριου Λαδά (1831-1910), μια από τις πιο γνωστές οικογένειες της πόλης, που εμπορευόταν είδη κιγκαλερίας και υαλικών. Ο γιος της οικογένειας Γαβριήλ (1896-1986) υπηρέτησε ως ανθυπολοχαγός του Μηχανικού στον Ελληνικό Στρατό και ήταν επικεφαλής των δυνάμεων που στις 4 Οκτωβρίου του 1919 μπήκαν στην πόλη τερματίζοντας τη βουλγαρική κατοχή της περιόδου 1912-1919. Επίσης, διετέλεσε Δήμαρχος της πόλης κατά την περίοδο 1959-1964.
Πρόκειται για ένα επιβλητικό τριώροφο αρχοντικό μεγαλοαστικού χαρακτήρα. Το αρχιτεκτονικό ύφος του κτιρίου είναι επηρεασμένο από τον νεοκλασικισμό. Η εξωτερική του όψη περιλαμβάνει πλήθος διακοσμητικών στοιχείων, όπως ψευδοπεσσούς με ψευδοεπίκρανα, γείσο μεταξύ του πρώτου και του δευτέρου ορόφου, καθώς και στη στέψη της τοιχοποιίας, περίτεχνες σιδεριές στα παράθυρα και πήλινα ακροκέραμα στις γωνίες της στέγης.
Η είσοδος στο προαύλιο του αρχοντικού πραγματοποιείται από μια επιβλητική πύλη, η οποία στη συνέχεια οδηγεί σε μεγάλη σκάλα που καταλήγει στην αψιδωτή κεντρική είσοδο του κτιρίου. Ο προαύλιος χώρος του αρχοντικού είναι περιτριγυρισμένος από σιδερένιο αυλόγυρο, ο οποίος είναι διακοσμημένος με έλικες και λόγχες.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Το κτίριο σχεδιάστηκε εξ αρχής για να λειτουργεί ως κατοικία. Δεν φαίνεται να έχει αλλάξει χρήση από την ίδρυσή του.
Ανεγέρθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, κατά πάσα πιθανότητα από ομάδα μαστόρων της Φιλιππούπολης. Βρίσκεται στη συνοικία του Ακαθίστου Ύμνου και ανήκε στην οικογένεια Λαδά.
Πρόκειται για μια από τις πιο γνωστές οικογένειες της πόλης. Ο γιος της οικογένειας Γαβριήλ υπηρέτησε ως ανθυπολοχαγός του Μηχανικού στον Ελληνικό Στρατό και ήταν επικεφαλής των δυνάμεων που στις 4 Οκτωβρίου του 1919 μπήκαν στην πόλη τερματίζοντας τη βουλγαρική κατοχή της περιόδου 1912-1919. Επίσης, διετέλεσε Δήμαρχος της πόλης κατά την περίοδο 1959- 1964.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Πρόκειται για ένα επιβλητικό τριώροφο αρχοντικό μεγαλοαστικού χαρακτήρα, το οποίο είναι κτισμένο σύμφωνα με τα πρότυπα του νεοκλασικισμού. Η εξωτερική όψη του κτιρίου είναι κατασκευασμένη με συμμετρία και περιλαμβάνει πλήθος διακοσμητικών στοιχείων, όπως ψευδοπεσσούς με ψευδοεπίκρανα, γείσο μεταξύ του πρώτου και του δευτέρου ορόφου, καθώς και στη στέψη της τοιχοποιίας, περίτεχνες σιδεριές στα παράθυρα, ορισμένα από τα οποία είναι πολύχρωμα, και πήλινα ακροκέραμα στις γωνίες της στέγης.
Η είσοδος στο προαύλιο του αρχοντικού πραγματοποιείται από μια επιβλητική πύλη, η οποία στη συνέχεια οδηγεί σε μεγάλη σκάλα που καταλήγει στην αψιδωτή κεντρική είσοδο του κτιρίου.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Ο προαύλιος χώρος του αρχοντικού είναι περιτριγυρισμένος από σιδερένιο αυλόγυρο, ο οποίος είναι διακοσμημένος με έλικες και λόγχες.
Σκοπός - Χρήση: Κατοικία
Χαρακτηρισμός: ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3247/11732/26-02-1991
Χρονολόγηση (περίοδος): Αρχές 20ου αιώνα
Έτος κατασκευής: Περίπου 1900
Τοποθεσία μνημείου: 41.144507, 24.886216
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Δημήτρης Μαυρίδης, Αγγελοφύλακτος Ξάνθη, Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου, Ξάνθη 2007
• Δημήτρης Μαυρίδης, Σπίτια της Ξάνθης, Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου – Δ.Ε.Α.Ξ., Ξάνθη 2009
• Ξάνθη. Η πόλη με τα χίλια χρώματα, Δήμος Ξάνθης – Π.Α.Κ.Ε.ΘΡΑ., Ξάνθη 2008
• Αϊβαλιώτης Βασίλειος, Παπαζήση-Αδαμαντίδου Σοφία, «Από τα Μαδεμοχώρια της Χαλκιδικής στη Γενισέα και την Ξάνθη. Η οικογένεια Λαδά και η σχέση της με τις οικογένειες Ζέκου, Ζουλιάμη, Καραλέτσου, Καρύδη, Μιχαλόγλου, Μπουζατζόγλου, Χαρτζίδη και Χασιρτζόγλου». Ξάνθη: ΠΑΚΕΘΡΑ, 2010.
• Κατσαρή-Βαφειάδη, Τζ. επιμ. 2023. «Ιστορία και καταγραφή των νεοκλασικών κτηρίων του παραδοσιακού Οικισμού». Ξάνθη: Δήμος Ξάνθης, σελ. 122
Διεύθυνση: Πυγμαλίωνος Χρηστίδη 45
Επισκέψιμο: Όχι