94. Κτίσμα Δ. Χασιρτζόγλου - Κατάστημα λαϊκής τέχνης
Σύντομη τεκμηρίωση:
Το κτίσμα ανήκε αρχικά στον Δούκα Χασιρτζόγλου και πρέπει να κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, όπως και το διαγωνίως απέναντι αρχοντικό του Μωυσή. Ο Χασιρτζόγλου ήταν δάσκαλος στην Ξάνθη, επίτροπος της Μονής της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας με πολλές ευεργεσίες προς αυτήν.
Το κτίσμα πωλήθηκε το 1930 στην Ευφροσύνη (Φροσυνούλα) Κουλακλόγλου, θρυλική μοδίστρα του μεσοπολέμου στην Ξάνθη, που ανακηρύχθηκε Μις Ξάνθη το 1929. Σήμερα ανήκει ακόμα στην οικογένεια Κουλακλόγλου και λειτουργεί ως κατάστημα λαϊκής τέχνης.
Πρόκειται για ένα κτίριο με νεοκλασικά στοιχεία, όπως οι ψευδοπαραστάδες με τα επίκρανα οι οποίες εξέχουν ελάχιστα στην πρόσοψη, η αδρή βαθμιδωτή βάση, που ορίζει το επίπεδο του ισογείου στο επικλινές έδαφος της περιοχής, το γείσο που ορίζει την άνω απόληξη του ισογείου και του ορόφου καθώς και οι ψευδοπαραστάδες που πλαισιώνουν την εξώθυρα.
Το κτίριο είναι γωνιακό και έχει δύο εισόδους, μία σε κάθε οδό. Είναι χτισμένο εξ ολοκλήρου με πέτρα Μάνδρας, έναν κιτρινωπό τοπικό λίθο από τα λατομεία της ομώνυμης περιοχής, που βρίσκεται στα νότια της Ξάνθης και αποτελούσε χώρο εξόρυξης πέτρας ήδη από την αρχαιότητα.
Στο κατάστημα αυτό εντυπωσιάζουν τα λιθανάγλυφα με ποικίλες παραστάσεις (ζωικές, ανθρωπόμορφες, φυτικές), τα οποία επιστέφουν τα τοξωτά ανοίγματα του ισογείου (πόρτες και παράθυρα) και αποτελούν τα λεγόμενα «κλειδιά». Στον όροφο τα παράθυρα είναι λιγότερα σε αριθμό και ορθογώνια.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Το κτίσμα ανήκε αρχικά στον Δούκα Χασιρτζόγλου και πρέπει να κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, όπως και το διαγωνίως απέναντι κτίριο του Μωυσή. Ο Χασιρτζόγλου ήταν δάσκαλος στην Ξάνθη, επίτροπος της Μονής της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας με πολλές ευεργεσίες προς αυτήν.
Το κτίσμα πωλήθηκε το 1930 στην Ευφροσύνη (Φροσυνούλα) Κουλακλόγλου, θρυλική μοδίστρα του μεσοπολέμου στην Ξάνθη, που ανακηρύχθηκε Μις Ξάνθη το 1929. Σήμερα ανήκει ακόμα στην οικογένεια Κουλακλόγλου και λειτουργεί ως κατάστημα λαϊκής τέχνης.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Πρόκειται για ένα κτίριο με νεοκλασικά στοιχεία, όπως οι ψευδοπαραστάδες με τα επίκρανα οι οποίες εξέχουν ελάχιστα στην πρόσοψη, η αδρή βαθμιδωτή βάση, που ορίζει το επίπεδο του ισογείου στο επικλινές έδαφος της περιοχής, το γείσο που ορίζει την άνω απόληξη του ισογείου και του ορόφου καθώς και οι ψευδοπαραστάδες στο πλαίσιο της εξώθυρας. Το κτίριο είναι γωνιακό και έχει δύο εισόδους, μία σε κάθε οδό.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Το κτίριο είναι χτισμένο εξ ολοκλήρου με πέτρα Μάνδρας, έναν τοπικό λίθο από λατομεία της ομώνυμης περιοχής που βρίσκεται στα νότια της Ξάνθης και αποτελούσε χώρο εξόρυξης πέτρας ήδη από την αρχαιότητα.
Στο κατάστημα αυτό εντυπωσιάζουν τα λιθανάγλυφα με ποικίλες παραστάσεις (ζωικές, ανθρωπόμορφες, φυτικές), τα οποία επιστέφουν τα τοξωτά ανοίγματα του ισογείου (πόρτες και παράθυρα) και αποτελούν τα λεγόμενα «κλειδιά». Στον όροφο τα παράθυρα είναι λιγότερα σε αριθμό και ορθογώνια.
Σκοπός - Χρήση: Εμπορικός χώρος
Χαρακτηρισμός: ΥΠΠΟ/ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1895/30606/11-08-1987, ΦΕΚ 483/Β/04-09- 1987
Χρονολόγηση (περίοδος): Τέλη 19ου αιώνα
Έτος κατασκευής: Τέλη 19ου αιώνα
Τοποθεσία μνημείου: 41.1426, 24.8873
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Κατσαρή-Βαφειάδη, Τζ. επιμ. 2023. «Ιστορία και καταγραφή των νεοκλασικών κτηρίων του παραδοσιακού Οικισμού». Ξάνθη: Δήμος Ξάνθης, σελ. 89
Διεύθυνση: Φ. Αμοιρίδη 11 & Μαυρομιχάλη
Επισκέψιμο: Ναι