44. Ναός Αγίου Βλασίου
Σύντομη τεκμηρίωση:
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Βλασίου βρίσκεται στην ομώνυμη συνοικία και οικοδομήθηκε κατά το έτος 1838, σύμφωνα με πληροφορίες που αντλούμε από τη μαρμάρινη κτητορική επιγραφή που βρίσκεται στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου.
Η ανέγερσή του πραγματοποιήθηκε κατά πάσα πιθανότητα πάνω στα ερείπια προγενέστερου ναού, ο οποίος καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των σεισμών του 1829, ενώ η χρηματοδότηση των εργασιών στηρίχθηκε στην οικονομική συνδρομή των κατοίκων της ενορίας και του Αδριανουπολίτη Μιχαήλ Φλωρή.
Η είσοδος στον προαύλιο χώρο του ναού από την οδό Αγίου Βλασίου γίνεται από μνημειακού χαρακτήρα πρόπυλο με δύο κίονες κατασκευασμένους από τοπική πέτρα.
Στη αυλή του ναού εντοπίζονται δύο ακόμα κτίρια, το ένα από αυτά χρησιμοποιούνταν ως σχολείο και το άλλο ως χώρος κατοικίας για τον εφημέριο.
Το κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα απλής, τρίκλιτης βασιλικής με δίρριχτη στέγη κατασκευασμένη από ξύλο και κεραμίδι. Στην εξωτερική πλευρά του ναού υπάρχουν δύο ακόμη μαρμάρινες, ανάγλυφες επιγραφές. Η πρώτη βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά και αναφέρεται στο έτος ανοικοδόμησής του ναού, ενώ η δεύτερη στη βορειοανατολική και μαρτυρεί πιθανότατα τη χρονολογία θανάτου ενός από τους χορηγούς.
Στο εσωτερικό του ναού το τέμπλο είναι ξύλινο και περιλαμβάνει εικόνες του αγιορείτη ζωγράφου Νικηφόρου, οι οποίες χρονολογούνται από το 1812, των παθών του Κυρίου (μέσα 19ου αιώνα) και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (αρχές 20ου αιώνα). Υπάρχουν επίσης δύο μαρμάρινοι ανάγλυφοι κηροστάτες, ο ένας από τους οποίους φέρει αφιερωματική επιγραφή με χρονολογία 1757. Στο Ιερό Βήμα φυλάσσεται τετραευαγγέλιο που εκδόθηκε στη Βενετία το 1852.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Βλασίου ανεγέρθηκε στις 11 Απριλίου του 1838 σύμφωνα με τη μαρμάρινη κτητορική επιγραφή που βρίσκεται στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου, όταν Μητροπολίτης Ξάνθης ήταν ο Ευγένιος.
Κατά πάσα πιθανότητα ανοικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια προγενέστερου ναού, ο οποίος καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των σεισμών του 1829.
Με βάση την επιγραφή οι εργασίες για την αποπεράτωση του Ναού στηρίχθηκαν οικονομικά στη συνδρομή των κατοίκων της ενορίας και του Αδριανουπολίτη Μιχαήλ Φλωρή.
Στην εξωτερική πλευρά του ναού υπάρχουν δύο ακόμη μαρμάρινες, ανάγλυφες επιγραφές. Η πρώτη βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά και αναφέρεται στο έτος ανοικοδόμησής του ναού, ενώ η δεύτερη στη βορειοανατολική και μαρτυρεί πιθανότατα τη χρονολογία θανάτου ενός από τους χορηγούς.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Ο ναός είναι κτισμένος σύμφωνα με τα πρότυπα της απλής, τρίκλιτης βασιλικής που κυριαρχούσε στην αρχιτεκτονική των εκκλησιών κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Η στέγη του ναού είναι δίρριχτη και είναι κατασκευασμένη από ξύλο και κεραμίδι.
Στην ανατολική πλευρά της στέγης του ναού βρίσκεται το κωδωνοστάσιο του ναού, το οποίο στηρίζεται σε δύο κτιστές κολώνες που καλύπτονται από επίπεδη κεραμοσκεπή στέγη.
Στο Ιερό Βήμα του ναού εντοπίζεται μια μεγάλη ημικυκλική κόγχη, ενώ ο νάρθηκας είναι κατασκευασμένος με ιδιαίτερο τρόπο. Χωρίζεται από τον κυρίως ναό με μια νοητή γραμμή που ορίζεται από το πρώτο ζεύγος των κιόνων του κεντρικού κλίτους, ενώ η βόρεια και η νότια πλευρά του είναι πιο πεπλατυσμένες, καθώς δεν ευθυγραμμίζονται με το βόρειο και νότιο τοίχο του κυρίως ναού.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Το τέμπλο του ναού είναι ξύλινο και περιλαμβάνει εικόνες του αγιορείτη ζωγράφου Νικηφόρου, οι οποίες χρονολογούνται από το 1812, των παθών του Κυρίου (μέσα 19ου αιώνα) και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (αρχές 20ου αιώνα). Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν δύο μαρμάρινοι ανάγλυφοι κηροστάτες, ο ένας από τους οποίους φέρει αφιερωματική επιγραφή με χρονολογία 1757. Στο Ιερό Βήμα φυλάσσεται τετραευαγγέλιο που εκδόθηκε στη Βενετία το 1852.
Στον προαύλιο χώρο του ναού υπάρχουν δύο ακόμα κτίρια∙ το ένα από αυτά χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει τις εκπαιδευτικές ανάγκες της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας, ενώ το δεύτερο ως χώρος κατοικίας του εφημέριου. Στην είσοδο του προαυλίου που βρίσκεται από την πλευρά της οδού Αγίου Βλασίου υπάρχει μνημειακού χαρακτήρα πρόπυλο με δύο κίονες που είναι κατασκευασμένοι από τοπική πέτρα, γρανίτη.
Σκοπός - Χρήση: Εκκλησιαστικό κτίριο
Χαρακτηρισμός: Διατηρητέο, Φορέας ΥΜΑΘ, Κατηγορία «Β», Απόφαση 5385, ΦΕΚ 1097/95
Χρονολόγηση (περίοδος): Τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα
Έτος κατασκευής: 1838
Τοποθεσία μνημείου: 41.140611200842265, 24.88603684398417
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Γεώργιος Τσιγάρας, Οι εκκλησίες της παλιάς Ξάνθης, Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Ξάνθης (Δ.Ε.Α.Ξ.) – Π.Α.ΚΕ.ΘΡΑ, Ξάνθη 2008
• Θρησκευτικά Μνημεία Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Αλεξανδρούπολη 2008
• Ξάνθη , Η πόλη με τα χίλια χρώματα (Δημήτρης Μαυρίδης επιμ.), Δήμος Ξάνθης – Π.Α.ΚΕ.ΘΡΑ., Ξάνθη 2007
Διεύθυνση: Αγίου Βλασίου 1-3
Επισκέψιμο: Ναι