48. Ναός Ακάθιστου Ύμνου
Σύντομη τεκμηρίωση:
Η ανέγερση του ναού του Ακάθιστου Ύμνου στην παλιά Ξάνθη τεκμηριώνεται από δυο εντοιχισμένες επιγραφές, η μια στη νοτιοδυτική πλευρά (αναγράφεται η χρονολογία 1860) και η δεύτερη στον δυτικό τοίχο (αναγράφεται η ημερομηνία 1861).
Ο ναός χτίστηκε σε μια εποχή αλλαγών και εξελίξεων για την πόλη, καθώς στο β' μισό του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. το διοικητικό κέντρο της περιοχής μεταφέρθηκε από τη Γενισέα στην Ξάνθη και άρχισε να αυξάνεται η παραγωγή και το εμπόριο καπνού.
Βρίσκεται στην ομώνυμη συνοικία Ακάθιστου Ύμνου, κοντά σε κεντρικό δρόμο της παλιάς πόλης με το παλιότερο όνομα Ουζούν Σοκάκ (Uzun Sokak=Μακρύς Δρόμος), τη σημερινή Πυγμαλίωνος Χρηστίδη.
Στην περιοχή γύρω από τον ναό ζούσαν σημαντικές οικογένειες καπνεμπόρων και ευεργετών της πόλης (Χασιρτζόγλου, Τοπούζη, Λαδά κ.ά.). Πρόκειται για τον μόνο ενοριακό ναό στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένος στον Ακάθιστό Ύμνο και όχι σε κάποιον άγιο ή γιορτή.
Η εκκλησία είναι χτισμένη στον τύπο της απλής τρίκλιτης βασιλικής, με ξυλόπηκτο νάρθηκα στη δυτική πλευρά και ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά. Στο εσωτερικό του ο ναός χωρίζεται σε 3 κλίτη με 2 κιονοστοιχίες από ξύλινους κίονες που φέρουν επίχρισμα.
Η οροφή είναι ξύλινη, ενώ πάνω από τα τόξα των κιονοστοχιών υπάρχουν δυο σειρές 6 μεταλλίων με απεικονίσεις των 12 Αποστόλων. Υπάρχει επίσης γυναικωνίτης με τη μορφή εξώστη και σε σχήμα «Π».
Το καμπαναριό της εκκλησίας δεν είναι προσαρτημένο σε αυτήν, αλλά βρίσκεται κοντά στη βορειοδυτική γωνία της. Πάνω από την είσοδο της αυλής υπάρχει το αρχονταρίκι του ναού.
Πολλοί ευεργέτες αφιέρωσαν εικόνες στον ναό, όπως ο Αθανάσιος Κόπανος, οι επίτροποι του ναού Μόσχος Χατζηστεργίου και Αλέξιος Ιωαννίδης, ενώ το σινάφι (συντεχνία) των κουντουράδων (υποδηματοποιών) αφιέρωσε στον ναό στις 8 Μαΐου 1870 την εικόνα της Αγίας Τριάδος.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Η ανέγερση του ναού του Ακάθιστου Ύμνου στην παλιά Ξάνθη τεκμηριώνεται από δυο εντοιχισμένες επιγραφές, η μια στη νοτιοδυτική πλευρά (αναγράφεται η χρονολογία 1860) και η δεύτερη στον δυτικό τοίχο (αναγράφεται η ημερομηνία 1861). Η ανοικοδόμηση ξεκίνησε επι Μητροπολίτη Πανάρετου (1858 – 1861). Χτίστηκε σε μια εποχή αλλαγών και εξελίξεων για την πόλη, καθώς στο β' μισό του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. το διοικητικό κέντρο της περιοχής μεταφέρθηκε από τη Γενισέα στην Ξάνθη και άρχισε να αυξάνεται η παραγωγή και το εμπόριο καπνού.
Βρίσκεται στην ομώνυμη συνοικία Ακάθιστου Ύμνου, κοντά σε κεντρικό δρόμο της παλιάς πόλης με το παλιότερο όνομα Ουζούν Σοκάκ (Uzun Sokak=Μακρύς Δρόμος), τη σημερινή Πυγμαλίωνος Χρηστίδη.
Στην περιοχή γύρω από τον ναό ζούσαν σημαντικές οικογένειες καπνεμπόρων και ευεργετών της πόλης (Χασιρτζόγλου, Τοπούζη, Λαδά κ.ά.). Πρόκειται για τον μόνο ενοριακό ναό στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένος στον Ακάθιστό Ύμνο και όχι σε κάποιον άγιο ή γιορτή.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Η εκκλησία είναι χτισμένη στον τύπο της απλής τρίκλιτης βασιλικής, με ξυλόπηκτο νάρθηκα στη δυτική πλευρά και ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά. Στο εσωτερικό του ο ναός χωρίζεται σε 3 κλίτη με 2 κιονοστοιχίες από ξύλινους κίονες που φέρουν επίχρισμα.
Η οροφή είναι ξύλινη, ενώ πάνω από τα τόξα των κιονοστοχιών υπάρχουν δυο σειρές 6 μεταλλίων με απεικονίσεις των 12 Αποστόλων. Υπάρχει επίσης γυναικωνίτης με τη μορφή εξώστη και σε σχήμα «Π».
Το καμπαναριό της εκκλησίας δεν είναι προσαρτημένο σε αυτήν, αλλά βρίσκεται κοντά στη βορειοδυτική γωνία της. Πάνω από την είσοδο της αυλής υπάρχει το αρχονταρίκι του ναού.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Πολλοί ευεργέτες αφιέρωσαν εικόνες στον ναό, όπως ο Αθανάσιος Κόπανος, οι επίτροποι του ναού Μόσχος Χατζηστεργίου και Αλέξιος Ιωαννίδης, ενώ το σινάφι (συντεχνία) των κουντουράδων (υποδηματοποιών) αφιέρωσε στον ναό στις 8 Μαΐου 1870 την εικόνα της Αγίας Τριάδος.
Σκοπός - Χρήση: Εκκλησιαστικό κτίριο
Χαρακτηρισμός: Διατηρητέο, Φορέας ΥΠΠΟ, Απόφαση ΔΙΛΑΠ/Γ/2934/46357, ΦΕΚ 165/87
Χρονολόγηση (περίοδος): Β’ μισό του 19ου αιώνα
Έτος κατασκευής: 1860-1861
Τοποθεσία μνημείου: 41.14480843381085, 24.885711219387787
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Τσιγαράς, Γ. Χρ., Εκκλησίες της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου, Ξάνθη 2004.
• Τσιγαράς, Γ., «Οι Εκκλησίες της Ξάνθης» στο Ξάνθη. Η πόλη με τα Χίλια Χρώματα, 94–99. Ξάνθη, Δήμος Ξάνθης – ΠΑΚΕΘΡΑ, 2008.
• Τσιγαράς, Γ. Χρ., Οι εκκλησίες της Παλιάς Ξάνθης, Ξάνθη 2008.
Διεύθυνση: Βύρωνος 16
Επισκέψιμο: Ναι