24. Λέσχη Ελληνικής Κοινότητας – Σπίτι Πολιτισμού Φ.Ε.Ξ.
Σύντομη τεκμηρίωση:
Το κτίριο αυτό χτίστηκε στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, επί οθωμανικής διοίκησης, για να στεγάσει τη Λέσχη της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της πόλης. Η ανέγερση του κτιρίου χρηματοδοτήθηκε μέσω εράνου στα μέλη της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας, ενώ λέγεται ότι για το κτίριο έκανε μεγάλη δωρεά ο ευεργέτης της πόλης, καπνέμπορος Μιχαήλ Ματσίνης.
Μετά την ένταξη της περιοχής στο ελληνικό κράτος περιήλθε στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου, ενώ στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου Ξάνθης. Μέχρι το 1937 στεγάστηκε εκεί η Εμπορική Λέσχη, ενώ κατόπιν ως το 1955 η Λέσχη των Στρατιωτικών. Από εκείνη τη χρονιά μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο όροφος του κτιρίου χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της νεοϊδρυθείσας δημοτικής βιβλιοθήκης, ενώ το ισόγειο λειτούργησε ως χώρος εκδηλώσεων της Φιλοπροόδου Ένωσης Ξάνθης (Φ.Ε.Ξ.). Σήμερα το κτίριο έχει παρόμοια χρήση, καθώς εδώ έχει την έδρα του το Σπίτι Πολιτισμού της Φ.Ε.Ξ. και γίνονται διάφορες δράσεις, εκδηλώσεις και συναυλίες.
Πρόκειται για διώροφο, μεγαλεπήβολο κτίσμα των αρχών του 20ου αιώνα. Είναι κτισμένο σε νεοκλασικό ύφος και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα κοινοτικού κτίσματος των τελευταίων χρόνων της οθωμανικής περιόδου. Στο γωνιακό τμήμα της πρόσοψης του κτιρίου εντοπίζονται διακοσμητικά ψευδοεπίκρανα παραστάδας, τα οποία βρίσκονται κάτω ακριβώς από τη στέψη της τοιχοποιίας. Στο ισόγειο του κτιρίου υπάρχει ευρύχωρη αίθουσα, η οποία αποτελούσε το εντευκτήριο της Λέσχης.
Το κτίριο βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του παραδοσιακού οικισμού, σε έναν από τους βασικούς εμπορικούς δρόμους της πόλης κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ / ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Το κτίριο αυτό χτίστηκε στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, για να στεγάσει τη Λέσχη της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της πόλης. Η ανέγερση του κτιρίου χρηματοδοτήθηκε μέσω εράνου στα μέλη της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας, ενώ λέγεται ότι για το κτίριο έκανε μεγάλη δωρεά ο ευεργέτης της πόλης, καπνέμπορος Μιχαήλ Ματσίνης. Μετά την ένταξη της περιοχής στο ελληνικό κράτος περιήλθε στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου, ενώ στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου Ξάνθης. Μέχρι το 1937 στεγάστηκε εκεί η Εμπορική Λέσχη, ενώ κατόπιν έως το 1955 η Λέσχη των Στρατιωτικών. Από εκείνη τη χρονιά μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο όροφος του κτιρίου χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της νεοϊδρυθείσας δημοτικής βιβλιοθήκης, ενώ το ισόγειο λειτούργησε ως χώρος εκδηλώσεων της Φιλοπροόδου Ένωσης Ξάνθης (Φ.Ε.Ξ.). Σήμερα το κτίριο εξακολουθεί να έχει παρόμοια χρήση, καθώς εκεί έχει την έδρα του το Σπίτι Πολιτισμού της Φ.Ε.Ξ. και γίνονται διάφορες δράσεις, εκδηλώσεις και συναυλίες.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Πρόκειται για διώροφο, μεγαλεπήβολο κτίσμα των αρχών του 20ου αιώνα. Είναι κτισμένο σε νεοκλασικό ύφος και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα κοινοτικού κτίσματος των τελευταίων χρόνων της οθωμανικής περιόδου. Στο γωνιακό τμήμα της πρόσοψης του κτιρίου εντοπίζονται διακοσμητικά ψευδοεπίκρανα παραστάδας, τα οποία βρίσκονται κάτω ακριβώς από τη στέψη της τοιχοποιίας. Στο ισόγειο του κτιρίου υπάρχει ευρύχωρη αίθουσα, η οποία αποτελούσε το εντευκτήριο της Λέσχης.
Το κτίριο βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του παραδοσιακού οικισμού, σε έναν από τους βασικούς εμπορικούς δρόμους της πόλης κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Το κτίριο αναπτύσσεται ακριβώς πάνω στον χώρο που διαθέτει και γι’αυτό δεν έχει ορθογώνια κάτοψη. Διαθέτει πολύ ιδιαίτερο τριγωνικό εξώστη στον όροφο.
Σκοπός - Χρήση: Πολιτιστικός Χώρος
Χαρακτηρισμός: Διατηρητέο, Φορέας ΥΠΠΟ, Απόφαση ΔΙΛΑΠ/Γ/1390/19720, ΦΕΚ 523/86
Χρονολόγηση (περίοδος): Αρχές του 20ου αιώνα
Έτος κατασκευής: 1902
Τοποθεσία μνημείου: 41.14253224319719, 24.887568068826543
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Δημήτρης Μαυρίδης, Σπίτια της Ξάνθης, Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου – Δ.Ε.Α.Ξ., Ξάνθη 2009
• Δημήτρης Μαυρίδης, Αγγελοφύλακτος Ξάνθη, Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου, Ξάνθη 2007
• Θωμάς Εξάρχου, Νησίδες Πόλεως Ξάνθης 1, Π.Α.ΚΕ.ΘΡΑ., Ξάνθη 2002
• Κατσαρή-Βαφειάδη, Τζ. επιμ. 2023. «Ιστορία και καταγραφή των νεοκλασικών κτηρίων του παραδοσιακού Οικισμού».
Ξάνθη: Δήμος Ξάνθης, σελ. 87
Διεύθυνση: Φίλιππου Αμοιρίδη 12 και Μαυρομιχάλη
Επισκέψιμο: Όχι