15. Οικία Αθ. Κουγιουμτζόγλου
Σύντομη τεκμηρίωση:
Το κτίσμα χτίστηκε στη δεκαετία 1890-1900, από τον καπνέμπορο, εξέχοντα δημογέροντα και ευεργέτη της πόλης, Αθανάσιο Κουγιουμτζόγλου.
Πρόκειται για ένα νεοκλασικό οίκημα, γωνιακό, με συμμετρία και με είσοδο επί της οδού Ορφέως. Υπάρχει γείσο που ορίζει τα διαφορετικά επίπεδα του σπιτιού, δηλαδή το ημιυπόγειο, το ισόγειο και τον όροφο. Με την προεξοχή στον όροφο, το παραδοσιακά αλλά ελαφρά προεξέχον τριγωνικό σαχνισί επί της οδού Αντίκα, ο χώρος του ορόφου γίνεται ορθογώνιος και γι’ αυτό πιο λειτουργικός. Το κτίσμα, όπως και τα υπόλοιπα της παλιάς Ξάνθης, έχει πολλά παράθυρα που προσφέρουν άπλετο φως στο εσωτερικό του σπιτιού καθώς και διακοσμητικές σιδεριές στα ανοίγματα του ισογείου και στο μπαλκόνι (εξώστη). Η φαλτσογωνιά, που δημιουργείται στη συμβολή των οδών Αντίκα και Ορφέως, συμβάλει στην προστασία των τοίχων του κτίσματος από τα κάρα που έστριβαν και στην καλύτερη εκμετάλλευση του δημόσιου χώρου.
Δισέγγονη του αρχικού ιδιοκτήτη είναι, η Μέλπω Λογοθέτη – Μερλιέ, η οποία γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1889 (-1979). Η γνωστή Μουσικολόγος και Λαογράφος, μαζί με τον σύζυγό της Οκτάβιο Μερλιέ (1897-1976), ίδρυσαν τα Μουσικά Αρχεία της Παράδοσης. Μεταπολεμικά, ο Σύλλογος αυτός ονομάστηκε «Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών – Ίδρυμα Μέλπως και Οκτάβιου Μερλιέ» και λειτουργεί μέχρι και σήμερα στην Αθήνα ως δραστήριος, επιστημονικός φορέας.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Το κτίσμα χτίστηκε στη δεκαετία 1890-1900, από τον καπνέμπορο, εξέχοντα δημογέροντα και ευεργέτη της πόλης, Αθανάσιο Κουγιουμτζόγλου.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Πρόκειται για ένα νεοκλασικό οίκημα, γωνιακό, με συμμετρία και με είσοδο επί της οδού Ορφέως. Υπάρχει γείσο που ορίζει τα διαφορετικά επίπεδα του σπιτιού, δηλαδή το ημιυπόγειο, το ισόγειο και τον όροφο. Με την προεξοχή στον όροφο, το παραδοσιακά αλλά ελαφρά προεξέχον τριγωνικό σαχνισί επί της οδού Αντίκα, ο χώρος του ορόφου γίνεται ορθογώνιος και γι’ αυτό πιο λειτουργικός. Το κτίσμα, όπως και τα υπόλοιπα της παλιάς Ξάνθης, έχει πολλά παράθυρα που προσφέρουν άπλετο φως στο εσωτερικό του σπιτιού καθώς και διακοσμητικές σιδεριές στα ανοίγματα του ισογείου και στο μπαλκόνι (εξώστη). Η φαλτσογωνιά, που δημιουργείται στη συμβολή των οδών Αντίκα και Ορφέως, συμβάλει στην προστασία των τοίχων του κτίσματος από τα κάρα που έστριβαν και στην καλύτερη εκμετάλλευση του δημόσιου χώρου.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Δισέγγονη του αρχικού ιδιοκτήτη είναι, η Μέλπω Λογοθέτη – Μερλιέ, η οποία γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1889 (-1979). Η γνωστή Μουσικολόγος και Λαογράφος, μαζί με τον σύζυγό της Οκτάβιο Μερλιέ (1897-1976), ίδρυσαν τα Μουσικά Αρχεία της Παράδοσης. Μεταπολεμικά, ο Σύλλογος αυτός ονομάστηκε «Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών – Ίδρυμα Μέλπως και Οκτάβιου Μερλιέ» και λειτουργεί μέχρι και σήμερα στην Αθήνα ως δραστήριος, επιστημονικός φορέας.
Σκοπός - Χρήση: Κατοικία
Χαρακτηρισμός: Διατηρητέο, Φορέας ΥΠΠΟ, Κατηγορία «Α», ΦΕΚ 215/Β/21-4-88
Χρονολόγηση (περίοδος): Τέλευταία δεκαετία 19ου αιώνα
Έτος κατασκευής: Δεκαετία 1890-1900
Τοποθεσία μνημείου: 41.14348, 24.88802
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Κατσαρή-Βαφειάδη, Τζ. επιμ. 2023. «Ιστορία και καταγραφή των νεοκλασικών κτηρίων του παραδοσιακού Οικισμού».
Ξάνθη: Δήμος Ξάνθης, σελ. 54
Διεύθυνση: Αντίκα και Ορφέως 43
Επισκέψιμο: Όχι