28. Αρχοντικό Μεμέτ Πασά - Ψωμί και Σοκολάτα
Σύντομη τεκμηρίωση:
Το κτίριο αυτό οικοδομήθηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα και ανήκε στον Μεμέτ Πασά, έναν ιδιαίτερα εύπορο Οθωμανό γαιοκτήμονα. Το ισόγειο του κτιρίου ανέκαθεν λειτουργούσε ως εμπορικό κατάστημα, ενώ οι δύο όροφοι που αναπτύσσονται από πάνω χρησιμοποιούνταν ως κατοικία. Για χρόνια εκεί λειτουργούσε ο φούρνος του Αντωνίου Σκουλούδη.
Το 1925 οι κληρονόμοι του Μεμέτ Πασά πούλησαν το κτίσμα στον Γεώργιο Χαλαβατζή, Επίσκοπο της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα. Κατόπιν, το κτίσμα αγοράστηκε από τον Αρμένιο ξυλέμπορο Αβέντις Μενεδιάν. Σήμερα στο ισόγειο στεγάζεται καφέ- μπαρ, ιδιοκτησίας Εμμανουήλ Τσέπελη.
Πρόκειται για μια μεγαλοπρεπή διώροφη κατοικία αστικού χαρακτήρα, η οποία είναι κτισμένη σύμφωνα με τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα και σε μίμηση των κτιρίων με διαμερίσματα της κεντρικής Ευρώπης. Ο χώρος του ισογείου είναι επενδυμένος με πλίνθο και περιλαμβάνει ψευδοεπίκρανα ως διακοσμητικά στοιχεία. Η εξωτερική όψη του κτιρίου είναι κατασκευασμένη με συμμετρία, ενώ υπάρχουν δύο εξώστες στους ορόφους, που φέρουν σιδεριές οι οποίες έχουν κατασκευαστεί με σχέδιο τοπικού τεχνίτη και σπάνια απαντώνται εκτός Ξάνθης. Το πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του κτίσματος είναι η κατάργηση της γωνίας του κτιρίου στη συμβολή των οδών, η οποία έχει μετατραπεί σε μία τριμερή πρισματική απόληξη και δίνει την εντύπωση κυκλικού τελειώματος. Η διώροφη κατοικία πάνω από το κατάστημα του ισογείου αποτελείται από έξι δωμάτια και δύο μεγάλες αίθουσες.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Το κτίριο οικοδομήθηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα και ανήκε στον Μεμέτ Πασά, έναν ιδιαίτερα εύπορο Οθωμανό γαιοκτήμονα. Το ισόγειο του κτιρίου ανέκαθεν λειτουργούσε ως εμπορικό κατάστημα, ενώ οι δύο όροφοι που αναπτύσσονται από πάνω χρησιμοποιούνταν ως κατοικία. Για χρόνια εκεί λειτουργούσε ο φούρνος του Αντωνίου Σκουλούδη.
Το 1925 η σύζυγός του Σαδικά και ο γιος του Χαλήλ πούλησαν το κτίσμα στον Γεώργιο Χαλαβατζή, Επίσκοπο της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα. Κατόπιν, το κτίσμα αγοράστηκε από τον Αρμένιο ξυλέμπορο Αβέντις Μενεδιάν. Σήμερα στο ισόγειο στεγάζεται καφέ-μπαρ, ιδιοκτησίας Εμμανουήλ Τσέπελη.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Πρόκειται για μια μεγαλοπρεπή διώροφη κατοικία αστικού χαρακτήρα, η οποία είναι κτισμένη σύμφωνα με τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα και σε μίμηση των κτιρίων με διαμερίσματα της κεντρικής Ευρώπης. Περιλαμβάνει εμπορικό κατάστημα στο ισόγειο και διώροφη κατοικία στους ορόφους που αναπτύσσονται πάνω από αυτό. Ο χώρος του ισογείου είναι επενδυμένος με πλίνθο και περιλαμβάνει ψευδοεπίκρανα ως διακοσμητικά στοιχεία. Η εξωτερική όψη του κτιρίου είναι κατασκευασμένη με συμμετρία, ενώ υπάρχουν δύο εξώστες στους ορόφους. Το πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του κτίσματος είναι η κατάργηση της γωνίας του κτιρίου στη συμβολή των οδών, η οποία έχει μετατραπεί σε μία τριμερή πρισματική απόληξη, που δίνει την εντύπωση κυκλικού τελειώματος. Η διώροφη κατοικία πάνω από το κατάστημα του ισογείου αποτελείται από έξι δωμάτια και δύο μεγάλες αίθουσες.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Οι σιδεριές έχουν κατασκευαστεί με σχέδιο τοπικού τεχνίτη και σπάνια απαντώνται εκτός Ξάνθης.
Σκοπός - Χρήση: Κατοικία, Εμπορικός χώρος
Χαρακτηρισμός: Διατηρητέο, Φορέας ΥΠΠΟ, Απόφαση ΔΙΛΑΠ/Γ/480/18908, ΦΕΚ 331/94
Χρονολόγηση (περίοδος): Αρχές 20ου αιώνα
Έτος κατασκευής: Αρχές 20ου αιώνα
Τοποθεσία μνημείου: 41.142395764426766, 24.887009287595976
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Ξάνθη: Δέκα Μονογραφίες, Π.Α.ΚΕ.ΘΡΑ., Ξάνθη 2001
• Κατσαρή-Βαφειάδη, Τζ. επιμ. 2023. «Ιστορία και καταγραφή των νεοκλασικών κτηρίων του παραδοσιακού Οικισμού».
Ξάνθη: Δήμος Ξάνθης, σελ. 132
Διεύθυνση: Ευριπίδη Χασιρτζόγλου 2
Επισκέψιμο: Ναι