06. Πλατεία Μητροπόλεως
Σύντομη τεκμηρίωση:
Η πλατεία Μητροπόλεως δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και από τότε αποτελεί το κέντρο του παραδοσιακού οικισμού. Ενδεχομένως να προϋπήρχε και πριν από τους δύο καταστροφικούς σεισμούς του 1829 ή να αποτελούσε το κέντρο της πόλης ήδη από τα Βυζαντινά χρόνια. Για πολλά χρόνια πάντως λειτουργούσε ως ο κύριος δημόσιος χώρος της πόλης. Το 2015 έγιναν στην πλατεία έργα ανάπλασης από τον Δήμο Ξάνθης, που τη μετέτρεψαν εκ νέου σε έναν καλαίσθητο ελεύθερο δημόσιο χώρο, καθώς μέχρι τότε είχε καταστεί ένας άτυπος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.
Η πλατεία Μητροπόλεως είναι στρωμένη με λίθινες πλάκες και περιβάλλεται από παγκάκια, ζαρντινιέρες και κολονάκια.
Τουλάχιστον από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα αποτέλεσε το κέντρο της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της πόλης, καθώς περιμετρικά αυτής οικοδομήθηκαν κοινοτικά σχολεία, δηλαδή η Ματσίνειος Αστική Σχολή και το Παρθεναγωγείο, το Μητροπολιτικό Μέγαρο και ο Μητροπολιτικός Ναός του Τιμίου Προδόμου, από όπου έλαβε και το όνομά της, και το κτίριο που χρησίμευσε ως κατοικία και ως ελληνικό προξενείο (σήμερα ιδιοκτησία της Μητρόπολης).
Από τα δύο εκπαιδευτικά κτίρια που λειτουργούσαν για χρονιά διατηρείται σήμερα μόνο το Δημοτικό Σχολείο, αφού το Γυμνάσιο κατεδαφίστηκε το 1973.
Η πλατεία Μητροπόλεως αποτελεί το κέντρο του εορτασμού των Γιορτών Παλιάς Ξάνθης, καθώς σε αυτήν στήνεται η εξέδρα όπου πραγματοποιούνται όλες οι συναυλίες και οι κεντρικές εκδηλώσεις. Οι Γιορτές λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στα τέλη Αυγούστου-αρχές Σεπτεμβρίου και διαρκούν μία βδομάδα.
Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Ιστορικά στοιχεία:
Η πλατεία Μητροπόλεως δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και από τότε αποτελεί το κέντρο του παραδοσιακού οικισμού. Ενδεχομένως να προϋπήρχε και πριν από τους δύο καταστροφικούς σεισμούς του 1829 ή να αποτελούσε το κέντρο της πόλης ήδη από τα Βυζαντινά χρόνια. Για πολλά χρόνια πάντως λειτουργούσε ως ο κύριος δημόσιος χώρος της πόλης. Το 2015 έγιναν στην πλατεία έργα ανάπλασης από τον Δήμο Ξάνθης, που τη μετέτρεψαν εκ νέου σε έναν καλαίσθητο ελεύθερο δημόσιο χώρο, καθώς μέχρι τότε είχε καταστεί ένας άτυπος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.
Στοιχεία αρχιτεκτονικής:
Η πλατεία Μητροπόλεως, μετά τα έργα ανάπλασης του 2015, αποτελεί έναν ελεύθερο δημόσιο χώρο, στρωμένο με λίθινες πλάκες, ο οποίος περιβάλλεται από παγκάκια, ζαρντινιέρες και κολονάκια. Αποτελεί τον πυρήνα, το κεντρικότερο σημείο του παραδοσιακού οικισμού. Από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα αποτέλεσε το κέντρο της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της πόλης, καθώς περιμετρικά αυτής οικοδομήθηκαν κοινοτικά σχολεία, δηλαδή η Ματσίνειος Αστική Σχολή και το Παρθεναγωγείο, το Μητροπολιτικό Μέγαρο και ο Μητροπολιτικός Ναός του Τιμίου Προδόμου, από όπου έλαβε και το όνομά της, και το κτίριο που χρησίμευσε ως κατοικία και ως ελληνικό προξενείο (σήμερα ιδιοκτησία της Μητρόπολης).
Από τα δύο εκπαιδευτικά κτίρια που λειτουργούσαν για χρονιά διατηρείται σήμερα μόνο το Δημοτικό Σχολείο, αφού το Γυμνάσιο κατεδαφίστηκε το 1973.
Περιγραφή λοιπών στοιχείων:
Η πλατεία Μητροπόλεως αποτελεί το κέντρο του εορτασμού των Γιορτών Παλιάς Ξάνθης, καθώς σε αυτήν στήνεται η εξέδρα όπου πραγματοποιούνται όλες οι συναυλίες και οι κεντρικές εκδηλώσεις. Οι Γιορτές λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στα τέλη Αυγούστου-αρχές Σεπτεμβρίου και διαρκούν μία βδομάδα.
Σκοπός - Χρήση: Δημόσιος χώρος
Χαρακτηρισμός: ΦΕΚ 612Β/30-4-1976 και ΦΕΚ 661/Β/17-5-1976, ΦΕΚ 1097 Δ/14.12-1995
Χρονολόγηση (περίοδος): 19ος αιώνα
Έτος κατασκευής: 19ος αιώνας
Τοποθεσία μνημείου: 41.144269197977465, 24.88783834716237
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
• Μαυρίδης, Δ., επιμ. 2008. Ξάνθη, η πόλη με τα χίλια χρώματα. Ξάνθη: ΠΑΚΕΘΡΑ.
Διεύθυνση: Πλατεία Μητροπόλεως
Επισκέψιμο: Ναι