03. Στάλειο Νηπιαγωγείο – 1ο Νηπιαγωγείο Ξάνθης

Σύντομη τεκμηρίωση:

Το 1ο Νηπιαγωγείο Ξάνθης ανεγέρθηκε το 1881, χάρη στη δωρεά του ευεργέτη της πόλης, σημαντικού καπνέμπορου Παναγιώτη Στάλιου και της συζύγου του Φωτεινής. Τα ονόματά τους είναι χαραγμένα και στη μαρμάρινη κτητορική επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την πύλη εισόδου. Το κτίριο λειτούργησε αρχικά ως Νηπιαγωγείο της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας όσο ήταν υπό οθωμανική διοίκηση, και ως Νηπιαγωγείο λειτουργεί μέχρι και σήμερα.
Το κτίριο βρίσκεται στη συνοικία Μητροπόλεως, σε μια περιοχή που αποτέλεσε τον πυρήνα της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της Ξάνθης κατά τον 19ο αιώνα. Εκεί ήταν συγκεντρωμένοι μια σειρά από σημαντικούς θεσμικούς φορείς της, όπως η Μητρόπολη, το Μητροπολιτικό Μέγαρο, το Ελληνικό Προξενείο και τα κοινοτικά εκπαιδευτήρια (Ματσίνειος Αστική Σχολή, Παρθεναγωγείο).
Το νηπιαγωγείο είναι κτισμένο σε ύφος νεοαναγεννησιακό, κατά πάσα πιθανότητα σε σχέδια Ιταλού αρχιτέκτονα. Η είσοδος του προαυλίου περιλαμβάνει ψευδοπεσσούς με ψευδεπίκρανα κατασκευασμένους από τοπικό γρανίτη. Η εξωτερική όψη του κτιρίου είναι λιτά διαμορφωμένη.
Γύρω από τα παράθυρα που βρίσκονται στην κεντρική και στις πλάγιες όψεις του κτιρίου υπάρχουν πλαίσια από τοπικό ψαμμίτη, ενώ αυτά που είναι στο ισόγειο καλύπτονται με περίτεχνες σιδεριές. Το κτίριο είναι διακοσμημένο με φουρούσια, τα οποία εντοπίζονται τόσο στη στέψη της εισόδου του προαυλίου, όσο και στη στέψη της τοιχοποιίας.

Κατηγορία θεματικού ενδιαφέροντος:  ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ / ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Ιστορικά στοιχεία:

Ανεγέρθηκε το 1881 με δωρεά του καπνέμπορου Παναγιώτη Στάλιου  και  της  συζύγου  του  Φωτεινής,  όπως  φαίνεται  και  στη μαρμάρινη κτητορική επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την πύλη εισόδου.  Βρίσκεται  στη  συνοικία  Μητροπόλεως,  στην  περιοχή,  η οποία αποτέλεσε τον πυρήνα της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της πόλης  κατά  το  19ο  αιώνα,  καθώς  εκεί  ήταν  συγκεντρωμένοι  μια σειρά από σημαντικούς θεσμικούς φορείς της, όπως η Μητρόπολη, το Μητροπολιτικό Μέγαρο, το Ελληνικό Προξενείο και τα κοινοτικά εκπαιδευτήρια (Ματσίνειος Αστική Σχολή, Παρθεναγωγείο).

Στοιχεία αρχιτεκτονικής:

Το  νηπιαγωγείο  είναι  κτισμένο  σε  ύφος  νεοαναγεννησιακό,  κατά πάσα  πιθανότητα  σε  σχέδια  Ιταλού  αρχιτέκτονα.  Η  είσοδος  του προαυλίου     περιλαμβάνει     ψευδοπεσσούς     με     ψευδεπίκρανα κατασκευασμένους  από  τοπικό  γρανίτη.  Η  εξωτερική  όψη  του κτιρίου  είναι  λιτά  διαμορφωμένη.  Γύρω  από  τα  παράθυρα  που βρίσκονται   στην   κεντρική   και   στις   πλάγιες   όψεις   του   κτιρίου υπάρχουν  πλαίσια  από  τοπικό  ψαμμίτη,  ενώ  αυτά  που  είναι  στο ισόγειο καλύπτονται με περίτεχνες σιδεριές.

Περιγραφή λοιπών στοιχείων:

Το κτίριο είναι διακοσμημένο με φουρούσια, τα οποία εντοπίζονται τόσο στη στέψη της εισόδου του προαυλίου, όσο και στη στέψη της τοιχοποιίας.

Σκοπός - Χρήση: Σχολικό κτίριο

Χαρακτηρισμός: Διατηρητέο, Φορέας ΥΠΠΟ, Απόφαση ΔΙΛΑΠ/Γ/11/63051, ΦΕΚ 73/86

Χρονολόγηση (περίοδος): Τελευταίο τέταρτο 19^ου αιώνα

Έτος κατασκευής: 1881

Τοποθεσία μνημείου: 41.14468986852862, 24.886915068523884

Βιβλιογραφικές παραπομπές:

•    Δημήτρης Μαυρίδης, Σπίτια της Ξάνθης, Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου – Δ.Ε.Α.Ξ., Ξάνθη 2009
•    Δημήτρης  Μαυρίδης,  Αγγελοφύλακτος  Ξάνθη,  Ιερά  Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου, Ξάνθη 2007
•    «Ευεργέται Ξάνθης», Θρακικά, 3 (1932), σ. 391 – 392

 Διεύθυνση: Μιχαήλ Ματσίνη 1

Επισκέψιμο: Όχι

Υπεύθυνος κατασκευής: Πιθανόν Ιταλός αρχιτέκτονας

01. Αρχοντικό Μ. Χασιρτζόγλου 04. Μητροπολιτικό Μέγαρο